Çay Üreticileri Zor Durumda: Rize Milletvekili Tahsin Ocaklı’dan Hükümete Çağrı

Doğu Karadeniz Bölgesi, Türkiye’nin en önemli çay üretim merkezlerinden biridir. Bu bölgede çay, birçok ailenin ana geçim kaynağı olma özelliğini taşır. Ancak son yıllarda çay üreticileri bir dizi sorunla karşı karşıya kalmış durumda. Rize Milletvekili Tahsin Ocaklı, bu sorunları TBMM’de gündeme taşıyarak çözüm yollarını tartıştı.

Fadume Yenge’nin Hikayesi: Çay Üreticilerinin Yaşadığı Zorluklar

Çay üreticileri arasında Fadume Yenge gibi yaşlı ve tecrübeli kişiler bile mevcut koşullar altında geçinmekte zorlanıyor. Fadume Yenge, yıllardır çay toplama işiyle uğraşmasına rağmen aldığı ücretin geçimini sağlamakta yetersiz kaldığını belirtiyor. Bu, bölgedeki birçok çay üreticisinin karşılaştığı bir durum.

Nakliyeciler ve İşçilerin Durumu

Çayın üretimden tüketiciye ulaşana kadar geçen süreçte nakliyeciler ve çay işçileri de önemli role sahiptir. Ancak nakliyeciler, artan mazot fiyatları karşısında aldıkları ücretlerin yetersiz kaldığını ifade ediyor. Aynı şekilde, çay toplayan işçiler de yevmiyelerinin artan yaşam maliyetlerini karşılamadığından şikayetçi.

Ekonomik Göstergeler ve Çay Üreticisinin Durumu

2022 ve 2023 yılları arasında çay karşılığında alınabilen ekmek sayısında ciddi bir düşüş yaşanmış. Çay üreticileri, elde ettikleri gelirle daha az sayıda temel ihtiyaç maddesi satın alabildiklerini belirtiyor. Bu durum, üreticilerin giderek yoksullaştığını gösteriyor.

Gübre ve Çay Kanunu Sorunları

Çay üretiminin önemli girdilerinden biri olan gübrenin fiyatında yaşanan artışlar da çiftçileri zor durumda bırakıyor. Milletvekili Ocaklı, gübre fiyatlarındaki KDV’nin düşürülmesi gerektiğini ve bu konuda hükümetin adım atması gerektiğini vurguluyor. Ayrıca, 1984 yılından bu yana devam eden ve yetersiz bulunan Çay Kanunu’nun revize edilmesi çağrısında bulunuyor.

Çay Sektörüne Yönelik Çağrılar ve Beklentiler

Ocaklı, AK PARTİ Grubu’na ve ilgili bakanlıklara çay üreticilerini koruyacak yasal düzenlemeler yapılması için çağrıda bulunuyor. Ayrıca, çay fiyatlarının açıklanması ve üreticinin mağdur edilmemesi konusunda da ısrarcı. Bu talepler, çay sektöründeki mevcut sorunların çözülmesi adına hayati önem taşımakta.

Sonuç olarak, Tahsin Ocaklı’nın dile getirdiği sorunlar, Türkiye’nin çay üretimi yapan bölgelerinde ciddi sıkıntılar yaşandığını gösteriyor. Bu sorunların çözümü için hem hükümetin hem de ilgili tarafların etkin adımlar atması gerekiyor. Çay üreticilerinin seslerinin duyulması ve haklarının korunması, sadece bölgesel değil, ulusal bir mesele olarak ele alınmalıdır.

Konuya ilişkin Tahsin Ocaklı şu açıklamalarda bulundu;

Bugün çay konuşacağım sizlerle. Çay, Doğu Karadeniz’de -biliyorsunuz- çiftçiler tarafından Artvin’de, Rize’de, Trabzon’da, bir miktar Giresun’da yetiştirilen geçim kaynağı idi ama şimdi bir dizi sorun çıktı, vaktimin yettiği kadar size söylemeye çalışacağım. Bizde bir Fadume Yenge var. Fadume Yenge, 2 evladını toprağa vermiş, 4 çocuk sahibi, yaşı 93, yetmiş yıldır yine geçimi için çayları toplamayı sürdüren, “Yahu gece yastığa kafamı koyduğumda da şu ayrık otlarını temizlemek rüyalarıma giriyor.” diyen bir kadın.

Yayla Mahallesi’nde yaşar. Bu kadın, tarlasına bu kadar önem verirken size iletmemi söyledi, diyor ki: “Ben bu aldığım parayla geçinemiyorum.” Bir, Fadume Yenge’yi söyledim. İki: Nakliyeciler yani bu çayı ambarlardan alıp fabrikalara götürenler var. Bunlar diyorlar ki: “19 lira olan mazotu 42 liraya getirdiniz ama bize yaptığınız zam ise yüzde 40 civarlarında kaldı, taşıyamıyoruz, bize zam yapın.” Onlara karşılık vermiyorsunuz.

Üç: Çayı toplayan, taşıyan, yüklemesini, boşaltmasını yapan işçiler “Yevmiyelerimiz bize yetmiyor çünkü her şey çok pahalı.” Nasıl çok pahalı oluyor her şey? Şöyle birkaç tane örnek vereceğim size: Mesela “Biz 2022 yılında 100 kilogram çay verdiğimiz zaman, o zaman 233 ekmek alabiliyor idik ama 2023 yılında 188 ekmeğe düşürdünüz yani 55 tane ekmeğimizi aldınız, çaldınız ya da eksilttiniz. Şimdi, 2024 yılında, öngörülerimize göre de 145 ekmek falan vereceksiniz. Ekmeğimizi çalıyorsunuz, yoksullaşıyoruz.” diyorlar size. Bu sorun, üreticinin yediği ekmeğin eksiltilmesine, çalınmasına da göz yumma sorunu olarak geliyor karşımıza.

Şimdi gelelim gübre meselesine. Gübrenin tonunu 11 bin liraya satarken şimdi 18 bin lira yaptınız. Vatandaş gübresini çaya atamadığı için mahsulünü de eksik almaya başladı. İsyan ediyor, diyor ki: “Bu gübre fiyatlarındaki KDV’yi düşürün, indirim yapın; kardeşim, çiftçimizi güçlendirin.” Yapmadınız, yapmadığınız yetmedi, gayrisafi millî hasıla içinden çiftçiye verilmesi gereken yüzde 1 desteği geçen yıl sadece 0,6’yla bitirdiğiniz için orada da eksik bıraktınız. Bu sorun ta, 1984 yılından beri devam eden Çay Kanunu’nun sürmesi nedeniyle devam ediyor.

Cumhuriyet Halk Partisi ve diğer partiler defalarca Çay Kanunu’nun yeniden revize edilmesi ve yapılması için kanun teklifinde bulundular, reddettiniz. Şimdi size, AK PARTİ Grubuna sesleniyorum: Tıpkı Millî Eğitim Bakanlığının bize “On gün içinde bu taslağı inceleyin, onaylayın, vesaire.” diyerek dayattığı gibi biz de size diyoruz ki: On gün içinde buyurun üreticiyi kollayan, koruyan çay taslağını, çay yasasını getirin biz de size destek olalım. Eğer bunu yapmazsanız, biz Cumhuriyet Halk Partisi olarak önümüzdeki hafta size üreticiyi kollayan çay kanunu tasarısını getireceğiz, kabul edip etmediğinizi de halkımız hep birlikte görecek.

Şimdi, bu sorunla ilgili çarpıcı bir örnek daha vermek istiyorum size, süreme de bakıyorum. Petrol fiyatları 7 kat artmış yani son beş yılda, yaşam giderleri 14 kat artmış ama çayın artışı 4 katta sınırlı kalmış. Yani dünyada yaş çay fiyatının en düşük olarak satıldığı ülkelerden bir tanesi olduk. Çay üreticisini eziyorsunuz, çay üreticisi bu durumdan çok rahatsız. Kampanyanın açıldığı -beş gün oldu- beş gündür size çay satıyorlar ama çayı kaça sattıklarını bilmiyorlar.

Neden Cumhurbaşkanı veya Tarım Bakanı gidip eskiden olduğu gibi Rize meydanlarında çayın fiyatlarını açıklamıyor? Nedenini ben biliyorum; çünkü çay üreticisinin artık uyandığını, sizi protesto edeceğini biliyoruz. O yüzden, çay fiyatının mutlaka 25 TL’nin altında olmadan açıklanmasını, üreticinin mağdur edilmemesini özellikle AK PARTİ grubundan, iktidardan, Rizeli olan Sayın Cumhurbaşkanından bir daha rica ediyoruz. Bunun yapılmaması hâlinde de çay üreticisinin tıpkı yerel seçimlerde olduğu gibi genel seçime bırakmadan sizi uyaracağına da inanıyoruz.